Nguyễn Ngọc Quang

 Về mặt lý luận, quên không phải là tội , nhưng hay bị mắng chửi bởi những người hay nhớ làm chứng đãng trí ngày càng nặng thêm.  Quên không là bệnh vì nếu là bệnh thì phải có thuốc chữa, đằng này không có thuốc gì uống vào cho khỏi quên cả. Đôi khi hệ thần kinh thiếu chất hoặc tắc nghẽn, thuốc chỉ làm nó chạy thông thoáng hơn chứ không dứt được chứng quên. Có vẻ như đãng trí là do phân tâm, nhiều luồng tư tưởng trong đầu quá, nếu vậy thì nên ca ngợi vì biết suy nghĩ là tốt. Giải trí đa phương tiện là gì nếu không phải để quên đi hiện tại trong chốc lát. Như vậy hoan hô cái sự quên, càng quên nhiều càng ra người trưởng thành. Nhớ nhiều chi tiết quá hóa ra lại là ấu trĩ.

 Ngày nay chúng ta có hàng chục loại máy móc hỗ trợ cho đời sống và công việc hàng ngày. Phần lớn chúng được cấp năng lượng điện để hoạt động. Sẽ là bình thường khi dòng điện ổn định đầy đủ. Nhưng điện lưới cũng có lúc mất. Điện pin thì có thời lượng. Đối với máy móc chạy pin , việc đảm bảo tính liên tục là một thách thức. Nếu thiếu khâu thiết kế tối ưu, các hệ thống chỉ mang tính nghiệp dư, đồ chơi và nhanh chóng bị đào thải. Trong trải nghiệm âm nhạc, xem phim, chơi games, đun nấu, chế biến món ăn, tắm giặt, phương tiện giao thông... toàn bộ ngành thiết bị gia dụng đang đòi hỏi tính liên tục năng lượng khắt khe. Với công nghiệp câu chuyện còn phức tạp hơn vì sự đình đốn phải trả giá rất lớn.  Đó là lý do tại sao công nghệ pin mấy năm nay lại nở rộ, cùng với pin là thiết bị nạp từ điện lưới và điện mặt trời. Rất nhiều chip bán dẫn được phát triển cho lĩnh vực quản lý pin, linh kiện công suất cho việc hòa lưới điện . Sân chơi này hấp dẫn nhưng cũng rất vất vả và tiềm ẩn rủi ro...

 Câu trả lời là không có cách nào cả. Kể cả khi ta thông minh, đọc nhiều sách, nhiều bạn bè, cố vấn , các quyết định ta làm thường đúng và sai không tài nào biết trước. Nếu biết trước được thì thế giới đã không đầy mâu thuẫn, chết chóc và buồn cười như thế này. Vậy cách lý tưởng là ta không ra quyết định . Đi làm, ăn ngủ , mua sắm, giải trí, làm đẹp... làm mọi việc theo thói quen cũng là cách an toàn để không phải ra quyết định. Tuýp người ưa rủi ro lại hay phát minh, thử nghiệm, tự đưa mình vào vòng xoáy không lối thoát . Bởi vì lặp đi lặp lại đối với họ là nhàm chán, không thể chịu nổi. Tuy nhiên , thế giới cần có trật tự, vì vậy các mô hình phán đoán luôn cần, như dự báo mưa nắng, tuy sai nhưng còn hơn không có. Chúng ta tiệm cận đúng bằng nhiều lần sai theo các chiều khác nhau, như con lắc dao động quanh vị trí cân bằng vậy. Ai tinh ý rút ra bài học sớm thì con lắc nhanh ổn định hơn. Ai ương bướng mù quáng thì lắc đi lắc lại mãi không thôi. Tôn giáo và các tổ chức có các điều r...

 Cộng tác viên là những người bạn đồng nghiệp làm chung với ta trong một công việc nào đó. Ngày xưa đi làm doanh nghiệp, chúng tôi tuyển lựa nhân sự khá kỹ, có quy trình ISO đàng hoàng. Một vài trong số nhân sự được tuyển làm việc rất tốt. Ngày nay cộng tác viên không ai là không ú ớ gà mờ, làm việc rất chán. Muốn có nhân sự giỏi phải trả lương cao , ngành điện tử ra trường ai giỏi đa số làm cho công ty nước ngoài. Doanh nghiệp bé không đủ sức thuê. Và bây giờ nhiều ngành nghề tốt mới mở ra, lượng người làm nghề điện tử càng nhỏ so với dân số. Nếu các anh bạn đồng nghiệp già ốm hoặc giải nghệ là tìm cộng sự càng hiếm hoi hơn nữa. Âu cũng là quy luật tất yếu. Viết ra đây để tâm sự, bàn luận mãi thì nó cũng vậy thôi.

 Lúc mới sinh ra ta không biết đi mà chỉ lăn, trườn, bò. Rồi ta đi. Rồi ta chạy. Rồi đi xe đạp, xe máy, ô tô, tàu thuyền các loại. Có đủ các loại xe được chế ra từ xe lăn cho đến xe tang. Nói chung thời gian đi phải chiếm 1/5 cuộc đời. Đi cho nhanh, đi cho sướng, đi cho tới đích là mục đích của đi. Đi để học là cách đi cao hơn. Già rồi, ta nên đi để học hơn là đi cho nhanh tới đích. Với ý nghĩa này thì ta nên đi nhiều , không nên tĩnh tại quá, một ngày trôi vèo qua mà không học được gì.

 Nghề nghiệp là thứ đến với ta lúc trẻ và đeo đuổi ta đến lúc già. Nhiều khi làm nghề thấy chán, khổ. Nhưng cũng có lúc thấy vui sướng, vinh quang. Chuyển nghề rất khó. Mất công học lại biết khi nào mới thành nghề mới . Cuộc sống có những cơ hội phát triển hoặc thay đổi nghề nghiệp. Cuộc sống có tai họa giáng xuống bắt ta phải tư duy lại nghề nghiệp. Cái còn lại là những bài học cuộc sống, không phải là nghề nghiệp.

 Làm việc gì cũng thế đòi hỏi sự tập trung cao độ để đạt thành tích xuất sắc. Nhưng chúng ta thường quan tâm thời sự. Và những cơ hội vu vơ. Thói quen này cần phải thay đổi. Bỏ qua những chuyện xa xôi, không phù hợp Tập trung vào việc chính hàng ngày. Chuyên sâu rồi sẽ hiệu quả. Nếu việc ta làm mà nhiều người làm được thì ta rất khó kiếm tiền. Nếu ta chỉ làm được những việc ấy thôi thì đúng là tệ hại. Phải tập trung như đang lái xe. Đài NHK vừa có phóng sự nói rằng 1/27 dân số nước Nhật không dùng điện thoại , có lẽ điều này nói lên sự tập trung cao độ của họ vào cuộc sống và công việc , không sao nhãng nhiều như ở ta.

 Khi ta không thấy đau mình mẩy, đói, khát, khó thở , có nhà ở, có xe đi, có điện, nước, trang phục đầy đủ, tâm trí không lo lắng, có bạn để bàn luận, nội dung giải trí sẵn có trên điện thoại, internet khắp nơi,thì đấy là thiên đường. Thiên đường này có thể không trường tồn, nhưng bao thế hệ đã hi sinh xương máu mới có được. Ngày xưa đói, dốt và ngoại xâm được coi là ba loại giặc. Về cơ bản chúng đã bị đánh đuổi rồi. Ta nên bằng lòng với hiện tại và tính kế để các thế hệ sau cũng được hưởng thiên đường an vui bằng hoặc hơn ta ngày nay.

Ngày nay ăn chay đã trở nên phổ biến hơn. Tuy nhiên chủ đề này vẫn gây tranh cãi sôi động. Ta đang sống trong một xã hội có luật pháp, về lý thuyết ta có quyền ăn những gì mà luật pháp không cấm. Vậy nên mới có người ăn trứng ung, thịt thối... và nhiều món kinh dị khác. Về mặt sinh học , ta cần ăn những gì cơ thể, mà tổ chức nhỏ nhất là tế bào, cần để khoẻ mạnh. Việc giết mổ gia súc, gia cầm, cá, ếch, tôm ,cua... đương nhiên là sát sinh , bên cạnh việc chúng được nuôi trồng và giết mổ không hợp vệ sinh và tinh thần nhân đạo. Nói chung các sản phẩm chăn nuôi phần nhiều là thương phẩm và chứa nhiều nguy cơ mất an toàn cho người dùng. Vì thế việc thay đạm động vật bằng đạm thực vật, mỡ động vật bằng dầu thực vật có thể là cách hợp lý để có sức khoẻ tốt và phòng tránh bệnh tật. Vài người bạn tôi là sĩ quan quân đội, lái xe khách ăn chay trường mà sức khoẻ tốt. Vậy ta bác bỏ quan niệm cho rằng ăn chay thiếu chất và sức khoẻ yếu. Ăn chay đem lại suy nghĩ ôn hoà và sắc bén bên cạnh sức chịu đ...

Nếu từ lúc sinh ra đến giờ và trong muôn lượng kiếp trước, ta chỉ hoàn toàn tốt đẹp thì tại sao bây giờ ta lại nghèo, già, xấu, bệnh ... gọi chung là Khổ như vậy? Sở dĩ có khổ là vì ta đã từng xấu ác và có thể vẫn còn xấu ác trong hiện tại và cả tương lai. Khi nào hết xấu ác ta mới diệt được nguyên nhân để cho không hình thành kết quả khổ nữa. Đó là một quá trình dài từ nhận thức đến hành động. Không ai là không xấu ác , vô tình hoặc cố ý.  Cuộc đời là trò chơi trải nghiệm, nơi những gì ta làm sẽ quay lại với ta. Tin tốt là mọi cái có thể sửa được. Trong lịch sử Phật giáo đã có nhiều người cực kỳ hung dữ được chuyển hoá thành Phật , và may mắn nhất là Phật pháp vẫn còn được lưu truyền, như một phương pháp tiêu diệt xấu ác triệt để nhất.

 Nếu ai nói làm giàu không khó chẳng qua là nói xạo. Người đi dạy người khác làm giàu cũng là xạo nốt. Tiền , giống như cơn lũ khi tiêu đi và cực khó khi thu về. Muốn giàu bền vững phải làm gì đó chuyên nghiệp , cả làng cả bản cần, bán khắp vùng miền, quốc gia rồi quốc tế, rồi tiết kiệm , rồi đầu tư và dạy con cháu cách giữ gìn và làm ăn chân chính. Khó đến nỗi mà thế giới 8 tỉ dân chỉ có 2% được gọi là giàu thôi. Và những người đã từng giàu rồi mất hết thì nhiều nhan nhản. Nhiều người khá giả phải đi làm xa nhà hàng ngàn cây số, thỉnh thoảng mới về thăm nhà. Nếu dễ kiếm tiền thì họ đã không phải làm thế. Không có con đường tắt để làm giàu. Muốn giàu, ta phải học từ nhà trường hoặc thương trường và thường là phải học từ cả hai môi trường đó.

 Theo tư duy kiểu nhị nguyên, cảm xúc con người được chia ra làm hai loại tích cực và tiêu cực. Vì cảm xúc có tính chất lây lan, nên họ cho rằng những cảm xúc tiêu cực thì toả ra năng lượng tiêu cực, bị phê phán, chán ghét và xa lánh. Sự thật là gì ? Có người luôn xuất hiện trong bộ dạng vui vẻ, thoải mái, hào phóng, hoặc ít ra là trang nhã nhỏ nhẹ. Có người luôn có vẻ mặt nặng nề lo âu, nội dung nói ra rặt những chê bai nói xấu con người và xã hội nói chung. Họ không thể toả ra "năng lượng" gì cả. Mà họ đang bị ám ảnh bởi cảm xúc xấu. Lẽ ra họ cần tự chiêm nghiệm, học hỏi cách hoá giải cảm xúc xấu đó thì lại bộc lộ ra xung quanh như một cách giao tiếp. Dùng khái niệm năng lượng ở đây không những không đúng mà còn gây áp dụng sai. Có người luôn dùng sự bộc lộ tích cực để sống vui, tầm cầu may mắn, làm giàu nhưng bản thân mất cân bằng nghiêm trọng, khó tránh khỏi sụp đổ.

 Loài người đa số là đang mơ ngủ Tỉnh thức là không sân hận Không lo lắng Không tham lam Không cuồng tín Không si mê Không tự đầu độc mình Biết ơn cuộc đời đã cho mình thấy ngày hôm nay Thức tỉnh rồi thấy vật ấy vẫn là vật ấy nhưng ý nghĩa hoàn toàn khác. Khác với trước kia mình chỉ thấy cái hiển lộ của nó mà không hiểu ý nghĩa bên trong. Tỉnh thức rồi vẫn phải ăn uống, làm lụng, trả nợ , nhưng không còn luống cuống , khổ sở như trước, và thấy yêu mến những người đang mơ ngủ hơn, vì hiểu rằng đó là quy luật tiến hoá tất yếu của tâm thức.

 Quan hệ giữa người với người về bản chất nó cần tự nhiên. Khi hết lực hẫp dẫn, nên để cho nó tự tan đi hơn là níu kéo. Bất kể trong làm ăn hay bạn bè hay tình yêu. Ta có thể cô đơn một chút khi buông bỏ một mối quan hệ, giống như rời xa quá khứ để tự bơi trong một thế giới mới với nhiều điều chưa biết. Với một nghề cũng vậy. Khi nó đã bỏ xa ta rồi thì nên tìm một nghề khác gần với tố chất hiện tại của ta hơn, đừng bám mãi vào , chẳng khác gì chạy theo hình bóng cũ đã quá xa vời vô vọng. Nhu cầu tồn tại là thiết yếu, xã hội là đại dương, ta là con cá, linh động bao nhiêu ta tồn tại tốt bấy nhiêu. Không nên bám chấp vào gì đó là bất biến.

 Gà và vịt không thể giống nhau. Gà nọ với gà kia không thể giống nhau. Thế giới không tồn tại chỉ một loại gà hay vịt. Có hàng tỉ tỉ sinh vật chung sống trên thế giới này. Con người cũng vậy, sinh ra vô vàn sở thích, suy nghĩ, cách vận hành tâm thức khác nhau . Các thứ chủ nghĩa, tôn giáo, vùng miền... cũng chỉ là ranh giới tương đối để phân loại các nhóm đồng đẳng mà thôi. Cứ hai người ở cạnh nhau là đã có mâu thuẫn rồi. Chỉ còn cách chấp nhận thế giới đa dạng , không triệt tiêu lẫn nhau, thì chúng ta mới tạm ổn được.

 Bất kể vật gì cũng chỉ cân lên và quy về các vật liệu cơ bản: sắt, nhôm, đồng , nhựa... Không thể thiếu hàng đồng nát vì rác sẽ tràn ngập xã hội. Giá trị bán lại chỉ bằng vài phần triệu giá thành làm ra. Đồng nát là hệ quả tất yếu của sản xuất, trừ sản xuất phần mềm. Có một kho đồng nát cũng tốt, đỡ lo đói. Thu mua và chế biến đồng nát nhanh giàu và giàu bền vững hơn đi học. Tuy nhiên không phải ai cũng sẵn lòng đi làm nghề đồng nát vì nó không oai.